Wskaźniki zadłużenia - podstawy doboru cz.4

Dzisiaj zajmiemy się tak ważnym aspektem jak zadłużenie firm oraz udział emkapitałów własnych a obcych w finansowaniu majątku i bieżącej działalności spółki.

Zadłużenie samo w sobie nie jest dla spółki niczym złym. Jest jak dla człowieka np. nóż, którym można obrać ze skórki jabłko, ale i obciąć sobie palec. Są sytuacje rynkowe, w których spółka powinna zaciągnąć zadłużenie, gdyż umożliwia to dalszy rozwój firmy, nabycie perspektywicznej nieruchomości czy innej spółki, która to inwestycja szybko się zwróci z nawiązką.

Wielkość zadłużenia do majątków własnych i do osiąganych zysków są więc same w sobie informacją neutralną. Dopiero określone okoliczności, w których znajduje się spółka i dodatkowe wskaźniki analizy, pozwalają osądzić, czy to zadłużenie jest pomocne spółce i powinno pozostać, czy należy się jak najszybciej tego zadłużenia pozbyć, nawet kosztem zmniejszenia skali działalności spółki i sumy bilansowej.

I tak wyróżniamy takie najważniejsze wskaźniki związane z zadłużeniem:

I. Kapitał własny do majątku trwałego - wskaźnik ten mówi nam, ile razy kapitał własny może pokryć majątek trwały. Jeśli spółka zajmuje się produkcją, majątkiem trwałym może być nieruchomość i wyposażenie hali produkcyjnej a majątkiem obrotowym wszelkie towary w procesie produkcyjnym oraz należności od odbiorców towarów.

X = kapitał własny /majątek trwały

Generalnie spółka powinna finansować aktywa trwałe swoimi pieniędzmi, a aktywa obrotowe może finansować na przykład kredytem obrotowym. Wówczas jeśli zaprzestanie okresowo działalności, nie będzie miała takich problemów ze spłatą kredytów, wystarczy teoretycznie sprzedać swoje towary by spłacić zadłużenie, nie będzie trzeba sprzedawać majątku trwałego. Oznacza to, że wskaźnik ten powinien być większy lub równy 1.

Im wyższy wskaźnik kapitałów własnych do majątku trwałego, tym bezpieczniej usytuowana jest spółka i tym chętniej banki gotowe są udzielać jej kredytów.

Obecnie na GPW 144 spółki ( około 40% rynku) spośród ponad 370 posiadają wskaźnik kapitałów własnych do majątku trwałego poniżej 1 (100%). Oznacza to, że są to spółki mocno wspomagające się kredytami lub papierami dłużnymi, także do finansowania majątku trwałego.

Nas jako poważnych inwestorów, interesować będą przede wszystkim spółki z wskaźnikiem ponad 1 (czyli 100%), tak więc pozostaje nam nieco ponad 200 spółek na GPW do dalszej analizy.

II. Zadłużenie do kapitału własnego - ten wskaźnik informuje, ile długu zaciągnęła spółka w stosunku do tego, ile sama posiada kapitału. Jeśli spółka posiada 100 mln zł długów i 100 mln kapitałów własnych to ten wskaźnik będzie wynosił 1. Jeśli zadłużenie przekracza kapitały własne 2 razy, to ten wskaźnik wyniesie 2, itd.

Y = całkowite zadłużenie / kapitał własny

Jak pisałem na wstępie, jeśli zadłużenie pomaga zwiększyć zyski spółki i rozwijać się, nie zagrażając działalności a spółka jest w stanie bez trudu spłacać raty, to nawet wysokie zadłużenie do kapitału własnego jest akceptowalne. Myślę, że długoterminowo rozsądny poziom tego wskaźnika powinien znajdować się w zakresie od 0 do 1.

III. Zadłużenie do aktywów - jest to jeden z bardziej popularnych wskaźników i informuje, jaki procent aktywów jest finansowany dzięki długom.

Z = całkowite zadłużenie / aktywa łącznie

Im wyższy wskaźnik, tym spółka ponosi większe koszty obsługi zadłużenia i tym bardziej jest podatna na kryzys. Wysokie zadłużenie w stosunku do aktywów jest dopuszczalne, gdy spółka się dynamicznie rozwija, zwiększa zyski, obroty, udziały rynkowe. Kiedy gospodarka zwalnia, spółka winna spłacić część kredytów oraz zgromadzić dodatkowe zasoby gotówki, na wypadek gdyby spadła zyskowność jej działalności. Rozsądny poziom zadłużenia nie przekracza z reguły poziomu 0,5 (50%).

Sindicator wyszukał mi 200 spółek (60% rynku), których zadłużenie w stosunku do aktywów ogółem, jest niższe niż 50%. Na rynku są też 3 spółki, których zadłużenie przekracza aktywa (powyżej 100%). Są to zatem bankruci, którzy nie mają dość aktywów by spłacić zadłużenia i tylko jakimś cudem funkcjonują na GPW. Te spółki to Atlantis, Odlewnie i SKY Europe.


Podsumowując ten wpis, zadłużenie jest czynnikiem umożliwiającym ekspansję w czasach prosperity, natomiast w czasach kryzysu jest dodatkowym czynnikiem ryzyka. Dlatego w czasie hossy spółki często zaciągają zobowiązania w celu inwestycji i dynamicznego rozwoju. Wtedy często kurs tych spółek dynamicznie rośnie, w nadziei inwestorów na przyszłe zyski.

W czasie kryzysu, kiedy spółka często zamiast zysku generuje stratę, wysokie zadłużenie wzmaga ryzyko nawet bankructwa firmy, kiedy wskutek pogorszenia zyskowności biznesu, banki wypowiadają umowy kredytowe i żądają natychmiastowego zwrotu pożyczonych kwot wraz z odsetkami (patrz przypadek spółki DUDA). Dlatego kursy spółek mocno zadłużonych spadają w bessie/kryzysie bardziej niż indeks benchmarkowy.

Więcej informacji o tych wskaźnikach można znaleźć tutaj.

Wskaźniki płynności - podstawy doboru cz. 3

Celem wskaźników płynności finansowej jest ustalenie, w jakim stopniu spółka jest w stanie regulować terminowo bieżące należności.

W czasie kryzysów takich jak ten, wskaźnik taki jest tym bardziej istotny. Pozwala sprawdzić, na ile realne jest ryzyko, że nasza spółka upadnie z powodu niewypłacalności. Opiszę dwa główne wskaźniki do mierzenia płynności.

I. Wskaźnik płynności bieżącej - jest to stosunek wielkości aktywów obrotowych (bieżących) do zobowiązań krótkoterminowych (pasywów bieżących). Im wyższa wartość wskaźnika, tym mniejsze ryzyko niewypłacalności. Wskaźnik ten generalnie powinien być większy od 1 a najlepiej jak wynosi 1,5-3. W okresie kryzysów gospodarczych wskaźnik ten powinien być odpowiednio wyższy niż w czasach spokojnego wzrostu gospodarczego. Skrót - CR (ang. Current Ratio).

CR = aktywa obrotowe / zobowiązania krótkoterminowe

Wielkość wskaźnika warto porównywać pomiędzy spółkami z danej branży, ponieważ typowa jego wielkość może się różnić. Wskazane jest, aby wybierać spółki o najwyższej płynności z branży.

Obecnie na GPW znajduje się 57 spółek ze wskaźnikiem płynności poniżej 1 (ok. 15% rynku) i są to głównie spółki o których wiadomo, że borykają się z problemami finansowymi, w tym z płynnością.

164 spółki (44% wszystkich) posiadają wskaźnik CR od 1 do 2, czyli bliski prawidłowemu.

Spółek ze wskaźnikiem CR powyżej 4 jest zaledwie 30. Wśród nich są spółki bardzo dobre, jak i słabe. Niektóre po prostu utrzymują bardzo wysokie zapasy, inne posiadają mało zobowiązań krótkoterminowych.

CR jest przydatnym wskaźnikiem, pozwala wstępnie odsiać część słabych spółek. Po jego poznaniu, należy bliżej przyjrzeć się spółce, sprawdzić raport i poznać dlaczego wskaźnik jest taki a nie inny.

II. Udział kapitału pracującego w aktywach ogółem - jest to stosunek wielkości kapitału pracującego do aktywów spółki ogółem. Kapitał pracujący ustalamy odejmując zobowiązania krótkoterminowe od aktywów obrotowych.

Wskaźnik ten, podobnie jak poprzedni, pozwala ustalić możliwości spółki do terminowej realizacji zobowiązań i tym samym zabezpieczenia prowadzonej działalności.

kapitał pracujący = aktywa obrotowe - zobowiązania krótkoterminowe

Udział = kapitał pracujący / aktywa ogółem * 100%

Udział ten generalnie powinien być dodatni a jego wysokość porównywana z innymi spółkami z branży, im wyższy tym spółka posiada lepiej zabezpieczoną płynność finansową.

Udział bliski 0% jest charakterystyczny dla spółek handlowych, gdzie obroty są finansowane kredytem kupieckim lub kredytem bankowym i spółka nie angażuje własnych środków.

Obecnie na GPW istnieje 56 spółek z udziałem ujemnym (15% rynku).


Na koniec skaner sindicator wyszukał mi spółki o:

1. ujemnym udziale kapitału pracującego w aktywach
   
2. oraz o wskaźniku CR poniżej 1.
   

Takich spółek na GPW jest 56. Oto zagrozenia związane z tymi spółkami:

• mogą nie być w stanie spłacić swoich krótkoterminowych zobowiązań aktywami obrotowymi, czyli kiedy przyjdzie termin płatności, mogą zalegać z opłatami lub być zmuszone wziąć kredyt na ich pokrycie
• jako że nie finansują swojej działalności własnym kapitałem tylko kapitałem obcym w postaci kredytów kupieckich lub kredytem obrotowym, co się stanie jeśli bank wymówi kredyt obrotowy lub kontrahenci nie zechcą więcej udzielać kredytu kupieckiego? Czy spółka będzie dalej funkcjonować i opłacać zobowiązania?

Takie wskaźniki nie oznaczają, że te 56 spółek to złe spółki, być może dotyczą ich specyficzne okoliczności, które sprawiły że taki wskaźnik tymczasowo wystąpił. Być może są inne ważne powody, dla których spółka może sobie pozwolić na takie wskaźniki. Tak czy inaczej, jeśli chcemy kupić akcje spółki z niskim CR lub niskim udziałem kapitału pracującego w aktywach, należy wnikliwie zbadać przynajmniej treść raportów finansowych spółki.

Więcej informacji o wskaźnikach tutaj.

Wskaźniki rentowności spółki - podstawy doboru cz. 2

Kolejnym składnikiem potrzebnym, by "upolować" dobrą spółkę, są wskaźniki rentowności.

Wskaźniki rentowności spółki są obliczane w % w stosunku do kapitałów/aktywów spółki i jako marża z działalności spółki. Dlatego można podzielić wskaźniki rentowności na dwie grupy:

I. Wskaźniki rentowności kapitałów własnych i aktywów

1) wskaźnik rentowności aktywów spółki - procentowy stosunek zysków netto spółki do posiadanych przez nią aktywów. Ten wskaźnik informuje, jak efektywnie spółka zarządza posiadanym majątkiem. Im wyższy, tym lepiej. Wyższy wskaźnik dla spółek usługowych, które mają generalnie mniej aktywów a niższy dla spółek produkcyjnych, które muszą często posiadać hale i linie produkcyjne, itp. Skrót - ROA (ang. Return on Assets)

2) wskaźnik rentowności kapitałów własnych spółki -także procentowy stosunek zysków netto spółki, tyle że do aktywów pomniejszonych o wszelkie zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, czyli do tzw. kapitałów własnych. Większość spółek posiada zobowiązania (długi), przez co wykorzystuje efekt dźwigni finansowej. Dzięki temu zwiększa skalę działania i dobrze zarządzana, zwiększa przez to rentowność kapitałów własnych. Skrót - ROE (ang. Return on Equity)

Tak więc dla obliczenia tych dwóch wskaźników niezbędne są dane o:
- zysku netto
- wielkości aktywów
- wielkości kapitału własnego

II. Wskaźniki rentowności sprzedaży

1) marża brutto, inaczej marża operacyjna - pokazuje nam, jak zyskowna była sprzedaż zrealizowana przez firmę w stosunku do poniesionych kosztów sprzedaży, czyli na zakup towarów, prowizje dla agentów itp, czyli ogólnie określając - koszty zmienne. Im wyższa marża, tym lepiej, gdyż tym silniejsza jest pozycja rynkowa spółki. Marże należy porównywać między spółkami tego samego sektora gospodarki.

2) marża netto, czyli marża zysku netto - pokazuje nam, jaki procent sprzedaży spółki zamienił się w czysty zysk po opłaceniu wszelkich kosztów i podatków, w tym podatku od zysków. Wysoka marża netto jest ostatecznym wskaźnikiem opłacalności działalności spółki, dlatego im wyższa, tym lepiej.

Im wyższy zysk netto w stosunku do zysku brutto, tym lepiej spółka kontroluje swoje koszty stałe. Dlatego tą relację także warto obserwować.

Do obliczenia marży będziemy potrzebowali następujące dane:
- zysk netto
- wielkość sprzedaży (przychodów) spółki
- wielkość kosztów zmiennych (kosztów sprzedaży)

Więcej informacji na stronie tutaj

Wskaźniki cenowe - podstawy doboru spółek do portfela cz.1

W celu wyszukania spółek o najwyższym potencjale zysku i najniższym ryzyku spadku, użyjemy następujących wskaźników cenowych:

1) C/Z - cena akcji do zysku netto przypadającego na akcję
2) C/WK - cena akcji do wartości księgowej przypadającej na akcję
3) C/WK Grahama - cena akcji do wartości księgowej na akcję, gdzie do aktywów zaliczamy tylko aktywa obrotowe. Ten wskaźnik nie jest podawany przez bezpłatne portale, dlatego normalnie każdy musiałby liczyć go samodzielnie dla każdej spółki GPW.

Powyższe wskaźniki to tylko część narzędzi, jakimi będziemy się posługiwać w wyszukiwaniu spółek o najwyższym potencjale wzrostu w stosunku do ryzyka.


Teraz trochę statystyk.

Obecnie na GPW notowane są 373 spółki.
Spółek ze wskaźnikiem C/Z<20 jest 196.
Spółek ze wskaźnikiem C/WK<2 jest 301.
Spółek ze wskaźnikiem C/WK Grahama<3 jest 97.

Spółek, które spełniają te 3 warunki jednocześnie jest już tylko 58. Jak myślicie, czy są to wygórowane warunki zakupu akcji danej spółki? Myślę, że nie, zwłaszcza w bessie, którą odczuwamy na rynku GPW od około półtora roku. A jednak zdecydowana większość walorów tych warunków nie spełnia. Świadczy to o tym, jak trudno jest znaleźć dobre i tanie spółki, czyli jak trudno jest bezpiecznie i skutecznie inwestować a nie liczyć na tak naprawdę przypadkowe wzrosty.

Wszystkie spółki, które nie zakwalifikowały się w takiej selekcji, mogą być obciążone następującymi ryzykami:

1) Wskaźnik C/Z>20 czyli nie spełnienie pierwszego warunku:
- spółka mało zyskowna w stosunku do ceny akcji - oznacza to, że albo cena akcji wzrosła niewspółmiernie do wyników, albo wyniki spadły znacznie mocniej niż cena akcji. Co do zasady, należy unikać takich spółek.

2) Wskaźnik C/WK>2 czyli wysoko wyceniany potencjał rozwoju spółki i generowania zysku w stosunku do wartości majątku spółki.
- charakterystyczne dla spółek, które generują zyski w mniejszym stopniu opierając się na majątku a w większym np. na wartościach prawnych, intelektualnych, np. spółki medialne, IT
- w przypadku problemów w spółce z generowaniem zysków lub z zarządzamiem, cena akcji może spaść bardzo drastycznie, gdyż nie napotka na wsparcie w postaci wartości majątku przypadającego na akcję.

3) Wskaźnik C/WK Grahama >3 podobnie jak we wskaźniki powyżej, ż tym że w mianowniku uwzględniamy tylko najbardziej płynne aktywa: obrotowe, środki pieniężne, etc., czyli wszystko co można szybko upłynnić.
- im niższy wskaźnik, tym w większym stopniu w cenie akcji "kupujemy" płynne aktywa spółki, które są generalnie częściej i rzetelniej wyceniane. Wskaźnik równy 1 oznacza, że kupując całą spółkę przy danej cenie akcji i likwidując spółkę, jesteśmy w stanie spłacić wszelkie zobowiązania z aktywów obrotowych a całość aktywów długoterminowych jest naszym zyskiem. W praktyce oznacza to ogromny margines bezpieczeństwa i ogromny potencjał wzrostu ceny akcji. Niski C/WK Grahama jest znacznie trudniej znaleźć wśród spółek, niż niski C/WK.

Więcej informacji o tych wskaźnikach na stronie: tutaj

W następnym poście opiszę najważniejsze wskaźniki rentowności(zyskowności) działań spółki, które będziemy stosować przy tworzeniu portfela najlepszych walorów.

Wyliczenia ilości spółek spełniających wybrane kryteria wykonałem przy użyciu skanera sindicator.net.